«Η αναγκαιότητα της βιταμίνης D στη διατροφή και στη ζωή μας».
Το ενδιαφέρον για τη βιταμίνη D γίνεται όλο και μεγαλύτερο τα τελευταία χρόνια καθώς μελέτες δείχνουν ότι τα οφέλη της στην υγεία είναι πολύ περισσότερα από αυτά που πίστευαν μέχρι σήμερα και εκτείνονται σε πάρα πολλούς τομείς της υγείας και όχι μόνο στην υγεία των οστών.
Η βιταμίνη D είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη που συντίθεται στο δέρμα από τη χοληστερόλη μετά από έκθεση στον ήλιο και λαμβάνεται από ορισμένες διατροφικές πηγές όπως το μουρουνέλαιο, τα λιπαρά ψάρια, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, το βούτυρο και τα αυγά.
Η περισσότερη βιταμίνη D στο σώμα σχηματίζεται στο δέρμα με την έκθεση στον ήλιο και μπορεί να αποθηκευτεί στο σώμα για μερικούς μήνες. Παρόλα αυτά, τα επίπεδα παραγωγής της στο δέρμα μπορεί να είναι χαμηλά ή ακόμα και μηδαμινά κατά τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες. Η σπάνια έκθεση στον ήλιο σε πολλές βόρειες , η μολυσμένη ατμόσφαιρα που μπλοκάρει τον ήλιο αλλά και η χρήση αντηλιακών που μπλοκάρει σχεδόν ολοκληρωτικά την ικανότητα του σώματος να παράγει βιταμίνη D αποτελούν αιτίες έλλειψης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όταν κάποιος ακολουθεί δίαιτα με χαμηλά λιπαρά μπορεί αυτό να συμβάλλει στη μειωμένη λήψη από το φαγητό βιταμίνης D επειδή αυτή είναι λιποδιαλυτή.
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΗΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D
Ο όρος βιταμίνη D μπορεί να αναφέρεται τόσο στην D3 (χοληκαλσιφερόλη) όσο και στην D2 (εργοκαλσιφερόλη). Η D3 είναι η μορφή της D που παράγεται στο δέρμα με την έκθεση στην UVB (290-320nm) και είναι γνωστό ότι είναι πιο βιοδραστική από την D2. Η βιταμίνη D πρέπει να υποστεί δυο αντιδράσεις υδροξυλίωσης στο σώμα για να προκύψει η δραστική της μορφή (καλσιτριόλη).
Η βιταμίνη D υδροξυλιώνεται στο ήπαρ σε 25-υδροξυβιταμίνη D (25(ΟΗ)D) και στους νεφρούς σε 1,25-διυδροξυβιταμίνη D (1,25(OH)2D). Η 1,25(OH)2D ονομάζεται και καλσιτριόλη και αποτελεί την κύρια ορμόνη που εμπλέκεται στη ρύθμιση της ομοιόστασης του ασβεστίου και του φωσφόρου ενώ επιπλέον παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση διαφόρων οργανικών συστημάτων. Σύμφωνα με μελέτες, η καλσιτριόλη εμπλέκεται στην παθοφυσιολογία ορισμένων χρόνιων παθήσεων.
Η λήψη βιταμίνης D έχει σύμφωνα με μελέτες οφέλη στα ακόλουθα:
• Υγεία, καλή δομή και ακεραιότητα των οστών, οστική πυκνότητα
• Φυσιολογικά επίπεδα ασβεστίου στο αίμα
• Υγεία δοντιών
• Απορρόφηση και χρήση του ασβεστίου και του φωσφόρου
• Κυτταρική διαίρεση
• Ανοσοποιητικό σύστημα
• Εγκέφαλος & διάθεση
• Ανάπτυξη, καλή κατάσταση και καλή λειτουργία μυών
• Υγεία και καλή λειτουργία καρδιαγγειακού
• Μεταβολισμός θυρεοειδικών ορμονών
• Υγιείς φλεγμονώδεις αποκρίσεις
ΈΛΛΕΙΨΗ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D
Η έλλειψη βιταμίνης D δυστυχώς δεν είναι καθόλου σπάνια τη σημερινή εποχή. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Mithal και των συνεργατών του, το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού εμφανίζει έλλειψη βιταμίνης D. Στην Ελλάδα έχει βρεθεί ότι το 75% των υγειών ατόμων ηλικίας άνω των 70 ετών έχει τιμές 25(OH)D χαμηλότερες των 30ng/ml.
Ασθένειες που έχουν συνδεθεί με την έλλειψη βιταμίνης D.
Η έλλειψη βιταμίνης D φαίνεται ότι παίζει ρόλο σχεδόν σε κάθε σοβαρή ασθένεια συμπεριλαμβανομένων αυτών που ακολουθούν:
• Οστεοπόρωση και οστεοπενία
• 17 είδη καρκίνου (όπως μαστού, προστάτη και παχέος εντέρου)
• Καρδιαγγειακές παθήσεις
• Υψηλή πίεση
• Παχυσαρκία
• Μεταβολικό Σύνδρομο και Διαβήτης
• Αυτοάνοσες παθήσεις
• Πολλαπλή σκλήρυνση (ή σκλήρυνση κατά πλάκας)
• Ρευματοειδής αρθρίτιδα
• Οστεοαρθρίτιδα
• Θυλακίτιδα
• Ουρική αρθρίτιδα (ποδάγρα)
• Υπογονιμότητα και PMS
• Parkinson
• Κατάθλιψη και εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (Seasonal Affective Disorder)
• Alzheimer
• Σύνδρομο χρόνια κόπωσης
• Ινομυαλγία
• Χρόνιος πόνος
• Περιοδοντικές παθήσεις
• Ψωρίαση
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Kulie T, Groff A, Redmer J, Hounshell J, Schrager S. Vitamin D: an evidence-based review. J Am Board Fam Med. 2009 Nov-Dec;22(6):698-706.
2. Mithal Α, Wahl DA, Bonjour JP et al. Global vitamin D status and determinants of hypovitaminosis D. Osteoporosis International 2009 Nov;20(11):1807-20. Epub 2009 Jun 19.
3. Γεώργιος Π. Λυρίτης. Οστεοπόρωση: Το Πρόβλημα – Προδιαθεσικοί Παράγοντες. 5 Νοεμβρίου 2008 (σχετικό link: http://users.uoa.gr/~gpapaio/abstracts/dial12.pdf)